Sada sungkun-sungkun na manggutik roha ni angka pande sejarah dohot antropologi: boi do adong hasadaan ni ompu na robi di tonga-tonga ni halak Bhatta na marserak di sude luat ni India dohot halak Batak na maringanan di pusok ni Tano Batak, Sumatera Utara, Indonesia? Nang pe dipasirang marribu kilometer dohot laut na bidang, angka hatai-hatai taringot tu boi do adong tali sejarah na mardomu di holangholang ni nasida torus do gabe parhataan na hangat di kalangan akademisi dohot angka na mangaradoti hasomalan.
Saonari, goar "Bhatta" di India lumobi ma dijumpai di tonga-tonga ni marga ni halak Brahmin, tarlumobi di luat Uttar Pradesh, Bihar, dohot Benggala Barat. Alai, boi do jumpang goar on di angka punguan na asing songon Kayastha dohot Vaishya, jotjot do didomu-domuhon tu hasomalan na pistar dohot na marroha. Di pihak na asing, halak Batak di Indonesia ima sada punguan etnis na hot, maringanan di Tano Batak, Sumatera Utara, mamora di hata, hasomalan, dohot sejarah na unik, dibagi muse gabe pigapiga horong na marasingasing parange.
Ndang adong surat sejarah na tangkas na mandok mardomu langsung angka punguan on gabe tantangan utama laho mangungkap hasimoon on. Alai, pigapiga pangalaho na manarik roha dohot hatai-hatai na marserak di kalangan ni angka panalului mangungkap dalan tu panalusion na umbagas. Pigapiga persamaan na tarida, nang pe na menek, mangonjar roha laho manungkun-nungkun taringot tu boi do adong bonapasogit na sarupa di na robi.
Sada sian angka na manarik roha ima adong ni hasadaan di bagasan paraturan ni parsaoran na somal na diihuthon pigapiga punguan di luat utara ni India, tarlumobi di luat ni dolok Himalaya, dohot ruhut ni hasadaan na berlaku di tonga-tonga ni masyarakat Batak. Nang pe marasingasing rincianna, angka prinsip ni parpunguan ni parsaoran na tartontu patuduhon adong ni persamaan na manarik laho diuji lobi lanjut.
Asing ni i, pigapiga ulaon adat dohot hasomalan, tarlumobi na mardomu tu pardalan ni ngolu dohot haporseaon tu angka begu na olo mangarajai angka luat i di na robi, patuduhon adong ni hasadaan na menek. Nang pe marasingasing bentuk dohot pangulahonna, inti ni haporseaon manang gombaran na adong di bagasanna patuduhon boi do adong peninggalan hasomalan na robi na sarupa.
Hatai-hatai taringot tu boi do adong hasadaan ni hata pe muncul di angka parhataan na so resmi. Nang pe hata Batak masuk tu rumpun hata Austronesia, siala hata na dipangke angka punguan Bhatta marharoroan sian rumpun hata Indo-Arya, pigapiga pande hata manghatai taringot tu boi do adong pangkorhon ni hata di na robi manang bonapasogit ni hata na umtua na boi gabe parjumpangan. Alai, sungkun-sungkun on mamorluhon panalusion hata na umbagas dohot na marojahan di data na togu.
Pangalaho ni bohi ni pigapiga punguan di luat dangsina ni India manang di toru ni dolok Himalaya pe patuduhon hasadaan dohot pigapiga horong ni Batak. Alai, ringkot do ingotonta ia bohi ni jolma mansai dipangaruhon angka luat inganan dohot parbagason na mardomu di angka abad naung salpu, jadi pamadanan ni bohi sambing ndang gabe bukti na sintong.
Antong, dalan dia do na boi manghubungkon angka punguan on di na robi, molo tung adong? Pigapiga hatai-hatai na dipatolhas mangihutkon angka ombak ni pardalanan ni jolma na robi sian banua Asia na boi mangoban angka punguan na marojahan hasomalan manang hata na sarupa, na dung i berkembang secara terpisah di angka luat na marasingasing. Angka dalan ni parniagaan laut dohot darat na robi na manghubungkon India dohot Asia Tenggara di angka abad naung salpu pe boi do gabe dalan ni partukaran hasomalan dohot nang pardalanan ni jolma di bagasan jumlah na otik.
Pangkorhon ni ugamo Hindu dohot Buddha na marserak sian India tu angka luat ni Asia Tenggara di na robi pe ndang boi tahalomohon. Nang pe ndang langsung manghubungkon Bhatta dohot Batak, parsaoran ni hasomalan na umbidang ala ni haroro ni ugamo on boi do maninggalhon angka tanda na menek na so dope ditiroi.
Alai, pangalaho laho mamintori adong ni hasadaan sejarah na tangkas di holangholang ni Bhatta dohot Batak mangadopi angka tantangan na balga.
Dao ni luat dohot angka rintangan alam na borat mangambati masa ni parsaoran na balga. Asing ni i, angka punguan on nunga mangalami perkembangan sejarah dohot hasomalan na marasingasing di angka abad naung salpu, na manghasilhon angka hata, hasomalan, dohot identitas na unik. Ndang adong surat sejarah na tangkas taringot tu pardalanan manang parsaoran langsung di holangholang ni angka punguan on gabe ambat-ambat utama di panalusion.
Alai, sihol laho mangungkap angka tanda ni na robi na buni torus do mangonjar angka panalului laho mangulahon panalusion na lobi lanjut. Panalusion na marragam bidang ni ilmu gabe kunci laho mangungkap hasimoon on. Panalusion hata na marimbang na denggan, panalusion genetik di angka halak Bhatta dohot Batak, panalusion arkeologi dohot antropologi na umbagas, dohot panalusion sejarah lisan dohot hasomalan na ringkot gabe langkah na penting di bagasan upaya laho mangungkap boi do adong hasadaan di na robi.
Sahat tu saonari, hatai-hatai taringot tu hasadaan ni Bhatta ni India dohot Batak ni Sumatera tong dope gabe hasimoon na so dope tarungkap. Alai, sungkun-sungkun on gabe paingot taringot tu rumit ni sejarah ni jolma dohot songon dia angka tanda ni na robi olo buni di balik ni ragam ni hasomalan na taida saonari. Diarop do panalusion na lobi lanjut boi mangalehon panondang dohot mangungkap tabir ni sejarah na boi manghubungkon dua punguan ni masyarakat na nuaeng tarida mansai marasingasing.
Boi do di bagasan bagasan ni sejarah na robi adong barita taringot tu pardalanan dohot parsirangan ni ompu na sarupa? Holan tingki dohot panalusion na umbagas na boi mangalusi sungkun-sungkun na torus mangholapi roha ni angka pande dohot na mangaradoti hasomalan on. Angka tanda ni ompu na buni on manggombarhon hagogoon laho paubahon pangantusionta taringot tu pardalanan ni jolma dohot parsaoran ni hasomalan di na robi.
0 Komentar